نقاشی سیاه قلم

[naghashbashi]

شاید بتوان نقاشی سیاه قلم را یکی از پاپ ترین و مردم پسند ترین سبکها در هنرهای بصری به حساب آورد. این نوع از نقاشی به واسطه تکنیک خاص آن از محبوبیت زیادی برخوردار است. جذاب بودن و بعضا خلق آثاری با کیفیتهای بصری بالا و رئالیستی از خصوصیات این سبک می باشد.

نقاشی سیاه قلم در ایران

احتمالا کلمه سیاه قلم از نام غياث الدين نقاش و يا غياث الدين محمد، نقاش دوره بايسنقر ميرزا گرفته شده است. همینطور شاگردان استاد کمال الملک از ترکیب ذغال و مل آثاری را تولید می کردند که به آن سیاه قلم می گفته اند. البته آثار آنها، بسیار متفاوت از نقاشی های سیاه قلم امروزی می باشد. اگر توجه کنید خواهید دید که بسیاری از عوام نیز در زمانی که به یک طراحی نگاه می کنند برای خطاب قرار دادن آن از کلمه سیاه قلم استفاده می کنند. بنابراین توجه داشته باشید که این هنر در فرهنگ ایران به این نام مشهور شده است و این اصلا بدین معنا نمی باشد که این مدل از نقاشی (طراحی) صرفا مخصوص ایران است.

سیاه قلم در جهان

این سبک را در جهان به نام طراحی با پودر ذغال می شناسند که ابزار و متریالهای مخصوص به خود را دارا می باشد. در بسیاری از کشورهای جهان از این تکنیک برای خلق آثاری در ژانرهای گوناگون استفاده میشود. از آثار مفهومی گرفته تا نقاشی و طراحی های پرتره و فیگوراتیو. از این تکنیک می توان برای خلق آثار هایپررئالیستی نیز استفاده کرد. التبه شرط موضوع این است که در این تکنیک به درجه بالایی از مهارت برسید. این تکنیک را می توان نوعی از طراحی به حساب آورد که بسیار بر پایه نور پردازی سایه روشن پیش می رود. بدین معنی که هنرمند نقاش برای هر چه جذاب تر و تاثیر گذارتر شدن کار می بایست دانش کافی و وسیعی در مورد نور و سایه در نقاشی داشته باشد.  هنرمندان این حوزه بعضا از توانایی پایینی در پرداختن به تناسبات و طراحی به شکل کلاسیک آن برخوردارند. این سبک به شدت عکس محور می باشد، به این معنی که تقریبا تمام مدل های مورد نظر برای طراحی عکس هستند. هنرمندان در این حوزه تقریبا هیچ توانایی در طراحی از مدل زنده ندارند. نقاشی مدل زنده پیچیدگی ها ودشواری های بسیار زیادی دارد و پرداختن به آن مستلزم سالها صرف وقت و زمان می باشد. اما این بدان معنا نیست که هر کس در این سبک مشغول به فعالیت است از سطح ضعیف و پایینی در طراحی کلاسیک برخوردار است. بسیاری از هنرمندان و نقاشان هستند که در ابتدا طراحان چیره دستی بوده اند و به مرور زمان به این سبک گرایش پیدا کرده اند. اما افرادی که از ابتدا کار هنر را با این سبک آغاز کرده اند غالبا در طراحی بسیار ضعیف می باشند. چه بسا با نگاهی گذرا به آثار آنها و مقایسه این آثار با کار هنرمندانی که صرفا و تنها در این رشته کار کرده اند در خواهید یافت که کار دسته اول یک سر و گردان از کار دسته دوم بالاتر و حرفه ای تر می باشد. زیرا نقاش و یا طراحی که دوره طراحی آکادمیک را به خوبی گذرانده است کاملا از پیچ و خم و مشکلات طراحی و تکنیک های آن باخبر است. طراحی از روی مدل زنده و به طور کل با متد کلاسیک در اصطلاح فوت آخر کوزه گری را به هنرمند می آموزد. در این سبک تقریبا تمام هنرمندان از ابزار کپی (اوپک، ویدوئو پروژکتور و یا میز نور) استفاده می کنند. اما نکته جالب اینجاست که آثار هنرمندانی که در طراحی کلاسیک تبحر دارند هیچ گاه حالت منجمد و پلاستیکی به خود نمی گیرد و پنداری با دست آزاد و تناسبات عالی کار شده است.

سیاه قلم نقاشی است یا طراحی؟

نکته بعدی در این سبک این است که بسیاری آنرا  نقاشی تلقی می نمایند در حالی که این تکنیک کاملا بر پایه اصول طراحی پیش می رود. شاید دلیل نقاشی قلمداد کردن آن این باشد که در موارد زیادی از قلمو برای خلق تصاویر در این تکنیک اسفاده می شود. بدین صورت که طرح اولیه در ابتدا به وسیله ابزار ذکر شده بر روی ساپورت پیاده می شود و بعد از آن هنرمند اقدام به لایه گذاری در سطوح مختلف تنالیته می نماید. این لایه گذاری ها عمدتا با پودر ذغال و به وسیله قلمو انجام می گیرد. اما در ادامه از ابزار دیگری نیز برای به تصویر کشیدن جزییات استفاده میشود. ابزاری مانند مدادهای چرب و یا مداد ذغالی از این دسته هستند که هر دوی این ابزار جزو متریال های طراحی می باشند. اما این سبک در میان قشر آکادمیک و دانشگاهی در ایران به هیچ عنوان دارای محبوبیت نمی باشد. البته این موضوع تا حد زیادی در ایران صادق است و به طور کل در محیط های آکادمیک سطح بالا در خارج از کشور محدودیت در جهت انتخاب ابزار و نوع استفاده از آن وجود ندارد. اما در ایران این متد یک متد به اصطلاح بازاری و سطح پایین به حساب می آید. این امر را تا حد زیادی می توان به حساب بی اطلاعی گذاشت. فراموش نکنید عوام پسند بودن این متد به هیچ عنوان دلیل ساده بودن آن نیست.

ابزارهای نقاشی سیاه قلم

این تکنیک یک تکنیک پیچیده و تا حد زیادی دشوار به حساب می آید که سطوح گوناگون و مختلفی را شامل میشود. یادگیری این سبک مدت نسبتا زیادی را می طلب و به تجربه رسیدن در کنترل متریال های آن و خلق تنالیته های زیبا مستلزم آموزش و تمرین مناسب می باشد. در کناراین موضوع تحقیق و شناخت متریال های مناسب این کار، استفاده از ساپورتهای مناسب و انتخاب ذغالهای قابل قبول در سطوح تیرگی و قابلیت محو شوندگی مناسب از دیگر نکات قابل توجه می باشد. مورد بعدی در این سبک انتخاب پاک کن های مختلف و مناسب برای این کار می باشد. توجه داشته باشید که در سطوح بالا در این سبک ایجاد بافت می تواند کمک بسیار زیادی برای هر چه سه بعدی تر شدن و رئال تر شدن کار باشد. انتخاب پاک کن های مناسب برای ایجاد تکستچر یکی از تخصصی ترین قسمتها در این کار است. طراحی در این سبک به شرط خلق یک اثر هایپر رئالیستی مستلزم صرف وقت طولانی می باشد و انتخاب متریال های مناسب می تواند به سرعت کار افزوده و کار را بسیار سریع تر به پایان برساند. اما نکته بعدی و مهم در این سبک صبر و تحمل کافی می باشد، زیرا همانطور که گفته شد این نوع از نقاشی یک کار بسیار ظریف و حساس می باشد. هر چه به ظرافت و تمیزی در این کار اهمیت بیشتری داده شود نتیجه جذاب تر و زیبا تر خواهد بود. انتخاب یک مدل مناسب برای کار نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است، مادامی که شما جزییات را در تصویر مورد نظر برای طراحی به خوبی مشاهده ننمایید نمی توانید آنها را به شکل مناسب به تصویر بکشید. توجه کنید پیشرفت در عکاسی نقش بسیار مهمی را در پیشرفت و هر چه بهتر شدن این هنر ایفا کرده است. امروزه دوربینهایی که می توانند جزییات بسیاری ثبت نمایند که چشم انسان قادر به رویت آنها نیست به بازار آمده است. بنابراین این هنر ارتباط تنگاتنگ و عمیقی با تکنولوژِی دارد.
منبع استفاده شده برای نوشتار نقاشی سیاه قلم https://www.mahvis.net/lesson28.htm